به بهانه هفته کتاب و کتابخوانی

مورخ سه شنبه 27 آبان 1393 نشستی با عنوان "کتاب و کتابخوانی: حال و آینده" در تالار شهید بهشتی دانشگاه قم و با حضور اساتید گروه علم اطلاعات و دانش شناسی و دانشجویان برگزار شد. میهمان ویژه و سخنران این نشست آقای دکتر مطلبی بودند.

در این مراسم ابتدا آقای دکتر یعقوب نوروزی مدیر گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه قم به میهمانان خیر مقدم گفتند، در ادامه آقای دکتر محمدی نیز به ذکر مقدماتی پرداختند.

سپس دکتر مطلبی به سخنرانی پرداختند که محورهای اساسی کلام ایشان به این شرح است:

- در مورد سرانه مطالعه در ایران آمار قطعی و قابل تکیه وجود ندارد چون برسر تعریف مطالعه هم اتفاق نظر نیست. بیشترین سرانه مطالعه مربوط به کشور ژاپن و حدود 90 دقیقه است.

- برای کمک به ایجاد فرهنگ مطالعه باید جامعه را شناخت و عادت به خواندن را از کودکی در فرد نهادینه کرد آنهم بصورتی که برای فرد تحمیلی نبوده و او لذت مطالعه را درک نماید.

-  محتوای کتاب باید به تناسب سن به کودک و نوجوان ارائه شود، په بسا محتوای سنگین و نامناسب فرد را از همان ابتدا به مطالعه بی رغبت کند.

- کتاب مناسب را نباید به بچه ها تحمیل کرد و شیوۀ کارآمد در این مورد این است که کودک و نوجوان را به سمت کتاب مناسب هدایت کنیم.

- آشنائی با علایق و سلیقه کودکان و تعامل و ارتباط  نزدیک کتابداران و معلمان می تواند به ایجاد عادت مطالعه در کودکان کمک کند خصوصا در کتابخانه های مدارس.

چرا کتاب نمی خوانیم؟

1- بین کتاب های تولید شده و نیازهای ما همخوانی نیست و یا کیفیت کتاب ها نامناسب است.

2- بعضا بین دانائی و آگاهی و جایگاه اجتماعی در جامعه ما رابطه مستقیم و معناداری وجود ندارد.

3- بین سطح آگاهی و دانائی و منزلت اقتصادی هم رابطۀ معناداری وجود ندارد و گاهی شاهد رابطۀ معکوس این دو نیز هستیم!

4- نظام آموزشی ما با اتخاذ روش آموزش دستوری بر روی کتابخوانی و عادت به مطالعه تأثیر منفی گذاشته.

5- یادگیری موقتی مطالب و فقدان عادت به مطالعۀ عمیق و موثر حتی در مورد کتابهای درسی از ثمرات مطالعه اجباری در نظام آموزشی است.

6- نبودن کتاب در نهاد خانواده بطوریکه در بسیاری موارد در فضای خانه همه چیز هست جز کتاب و به همین سبب کودک و نوجوان خواندن را به عنوان یک ارزش نمی داند.

7- نهادینه نشدن مطالعه به عنوان یک عادت لذت بخش در افراد.

چه کنیم که فرزندانمان کتابخوان شوند؟

1- با رفتارمان آنها را تشویق به خواندن کنیم و برای مطالعه برنامه داشته باشیم.

2- برای تماشای تلویزیون در خانواده ها باید برنامه داشت و ساعات محدودی را به آن اختصاص داد چرا که از آفت های کتابخوانی در جامعه ما تماشای مستمر و بدون برنامه تلویزیون در خانواده هاست که بر روی استدلال، توانائی تفکر منطقی و خلاقیت بچه ها اثر منفی دارد.

3- در خانواده‌ها محیط مناسب و مخصوص برای مطالعه فراهم کنیم و در مورد آنچه می‌خوانیم با یکدیگر بحث کنیم و نکات مثبت و منفی آن را شرح دهیم.

4- به فرزندانمان اجازه دهیم که موضوع‌های موردعلاقۀ خود را در انتخاب کتاب پیگیری کنند و در مورد کتاب‌هایی که می‌خوانند با ما بحث کنند.

5- برای تشویق به مطالعه دلایل علمی بیاوریم و از تجویز غیر مستدل پرهیز کنیم.

6- کودکان را به کتابخانه ببریم و آن‌ها را با این نهاد آشتی دهیم و برای بردن وی به کتاب‌فروشی‌ها و نمایشگاه‌های کتاب هم برنامه داشته باشیم تا لذت خرید کتاب را درک کنند.

همچنین دکتر محمدی از اساتید گروه علم اطلاعات و دانش شناسی قم حدیثی از امام صادق (ع) نقل کردند که ذکر آن مبین ارزش دانش و دانائی در دین ماست:

دوست ندارم جوانان شمارا جز به این دو کار ببینم؛ یا دانشمند باشند و یا دانشجو.

در پایان پرسش‌های دانشجویان و حاضرین طرح و دکتر مطلبی به آن‌ها پاسخ گفتند و مراسم با اهدای لوح تقدیر به ایشان پایان یافت. این نشست به همت انجمن کتابداری و اطلاع رسانی استان قم و انجمن دانشجویی علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه قم برگزار شد.

امید آنکه این قبیل راهکارها را به کار ببندیم و خودمان حلقۀ آغازین در کمک به ترویج عادت پسندیده مطالعه باشیم.